Cemaes yw’r pentref mwyaf gogleddol yng Nghymru. Yn yr amser a fu enw’r pentref oedd Porth Wygyr a chyfeiriwyd ato yn ystod y canol oesoedd fel un o borthladdoedd prysuraf yng Nghymru. Erbyn heddiw mae Cemaes yn bentref tawel, ond ar un adeg roedd yn borthladd bywiog lle'r oedd briciau, ocr a chalch yn cael ei allforio a phopeth a oedd ar y gymuned ei angen yn cael eu cludo i mewn.

O’r amseroedd cynnar yn dilyn yr oes ia diwethaf pan sefydlwyd aneddiadau cyntaf yng Nghemaes. Mae’r daith yn mynd ymlaen i gyflwyno cysylltiad Cemaes â Thywysogion Cymru hyd at y cyfnodau mwy diweddar sy’n cynnwys treftadaeth gyfoethog forwrol a diwydiannol Cemaes.

Mae’r ganolfan yn adrodd hanes treftadaeth Cemaes trwy lygaid rhai o gymeriadau mwyaf diddorol yr ardal - Portreadau Cemaes. Mae’r ganolfan hefyd yn arddangos casgliad o waith celf gan lawer o arlunwyr sydd wedi ei denu at liwiau cyfnewidiol y môr a threftadaeth gyfoethog y pentref.

Ail agorwyd y ganolfan ar 30 Ebrill 2015 gan Gwmni Cemaes sydd wedi gweithio gyda gwirfoddolwyr o’r gymuned i greu arddangosfa barhaol ac ystafell gynhadledd/hyfforddi sydd ar gael i’w llogi.

Mae Caffi Banc yn cynnig ystod eang o fwydydd cartref, coffi barista, te arbenigol a chynnyrch heb glwten. Beth am ddod draw i ymlacio yn yr ardd sy’n edrych dros yr afon Wygyr. Mae croeso i gwn yn yr ardd.
Mae Canolfan Dreftadaeth Cemaes yn bwynt gwybodaeth Croeso Cymru sy’n cynnig gwybodaeth i ymwelwyr ynglŷn â lle i aros, beth sy’n mynd ymlaen yn yr ardal a sut i gael o gwmpas yr ardal hon.