Mae Eglwys Llanbadrig yn lle ysbrydol. Os ydych chi’n siarad Cymraeg neu’n deall ychydig o’r iaith, byddwch yn deall ei bod wedi’i henwi ar ôl ymwelydd nodedig, San Padrig, nawddsant Iwerddon.

Yn ôl y chwedl, drylliwyd llong Padrig yma yn OC440. Goroesodd mewn ogof â ffynnon dŵr croyw cyn sefydlu’r eglwys i fynegi ei ddiolch. Dyma’r addoldy Cristnogol hynaf yng Nghymru – dechreuodd ei oes fel strwythur pren cyn cael ei ailadeiladu â charreg yn y 14eg ganrif. Ac nid dyna ddiwedd y stori. Yn anarferol, ymgorfforwyd dyluniadau Islamaidd yn ystod gwaith adnewyddu yn y 19eg ganrif.

Yn sefyll uwchlaw’r lli yn un o lecynnau prydferthaf yr ynys (ac mae hynny’n dipyn o ddweud), mae’r eglwys fechan hon yn morio mewn sancteiddrwydd a myfyrdod. Dywedodd un ymwelydd enwog, y Dalai Lama, mai dyma’r ‘lle mwyaf heddychlon ar wyneb Daear’. Trowch eich golwg at Ynys Badrig, lle daeth llong Padrig at ei diwedd, yn ôl y sôn, ac fe deimlwch gysylltiad gwirioneddol â’r tir, y môr a threigl amser.

I gyrraedd yr eglwys, gadewch Gemaes a theithiwch tua’r dwyrain ar yr A5025, gan gymryd y troad cyntaf i’r chwith i is-ffordd sy’n mynd â chi o fewn milltir iddi. Mae maes parcio bychan ar y chwith.

Ar ôl ymweld â’r eglwys, dilynwch Lwybr Arfordir Ynys Môn tua’r dwyrain – mae’n ddarn arbennig o drawiadol o’r llwybr – a cherdded i Ddinas Gynfor, pwynt mwyaf gogleddol yr ynys sy’n gartref i gaer o Oes yr Haearn (mae’n 3 milltir/4.8km yna ac yn ôl – awr a hanner i ddwy awr ar droed, gan gerdded ling-di-long).

Ailymunwch â’r A5025 drwy Amlwch a Llanallgo ar gyfer Traeth Bychan, ychydig oddi ar y ffordd dosbarth A, ryw filltir i’r de o Foelfre.

Cinio: Siop a Chaffi Traeth Bychan am fagéts, rholiau a pizzas tân.

Dychwelwch i’r A5025 ac ewch yn ôl i Lanallgo, sy’n gartref i ddau safle crefyddol diddorol. Yn gyntaf, ymwelwch ag Eglwys Sant Gallgo (mae ‘na rywfaint o barcio lleol) sy’n meddiannu un o safleoedd Cristnogol hynaf Ynys Môn. Sefydlodd Allgo gell yma yn y 6ed ganrif a ddatblygodd yn eglwys ganoloesol (mae’r rhan hynaf o’r adeilad presennol yn dyddio o’r 15fed ganrif).

Ond erbyn heddiw mae’r eglwys yn fwy adnabyddus am ei chysylltiad â llongddrylliad y Royal Charter ym 1859 oddi ar Foelfre, a hawliodd dros 400 o fywydau. Mae llawer o’r anffodusion wedi’u claddu yn y fynwent, lle mae cerrig beddi’n cofnodi enwau a bywydau’r rheini a gollwyd o dan y don.

Ysgrifennodd Charles Dickens, a ysbrydolwyd gan ymdrechion dyngarol y rheithor lleol, am y drychineb forol yn The Uncommercial Traveller, a chychwynnodd danysgrifiad cyhoeddus i brynu’r gofeb yn nhiroedd yr eglwys. Mae yna gofeb ddiweddarach hefyd ag angor a godwyd o’r llongddrylliad.

O’r fan hon, cerddwch am ryw chwarter milltir/400m i’r de-orllewin i Ffynnon Allgo. Mae’r ffynnon sanctaidd hon, sydd â nodweddion iachaol honedig ac sy’n 1.8m wrth 0.9m o faint ac wedi’i hamgylchynu gan waith carreg hynafol, wedi’i lleoli, yn ddigon rhyfedd, mewn parc carafannau.