Rhagor o wybodaeth am y daith gerdded hon

Hanes a diddordebau

• Mynydd Twr ydy pwynt uchaf yr ynys (220m). Ynghyd â philer triongli, ceir adfeilion bryngaer o’r Oes Haearn ar ei gopa, ynghyd â thwr gwylio Rhufeinig.
• Hen chwarel ydy Parc Gwledig y Morglawdd, sydd bellach yn hafan i fywyd gwyllt. Mae’n lle gwych i ddechrau archwilio’r mynydd a’r arfordir creigiog.
• Cytiau’r Gwyddelod Tŷ Mawr ydy gweddillion anheddiad sy’n dyddio’n ôl i’r cyfnod Neolithig (diwedd Oes y Cerrig). Bu pobl yn byw yma rhwng 2500BCE a 500AD.
• Twr brics wy-thonglog anghyffre-din ydy Ffynnon y Wrach, a chanddo do cromennog.
• Mae Ynys Lawd yn gartref i’r goleudy a’r bont grog sy’n dyddio o’r 19eg ganrif. Mae’r clogwyni a’r staciau 60m o uchder yn cynnig cyfleoedd i ddringo sydd gyda’r gorau yn y byd.

Bywyd Gwyllt

Mae’r llecynnau o grug, mieri ac eithin yn denu cloch dariaid y cerrig, tinwennod y garn, telorion yr helyg a llinosiaid. Ymhlith yr adar nodedig eraill y mae brain coesgoch, hebogiaid tramor a thylluanod bach. Gwelir sawl rhywogaeth o olfanod mudol yn y gwanwyn a’r hydref.

Oddi ar y clogwyni, gellir gweld palod, adar drycin y graig, gwylogod, gweilch y penwaig a huganod. Gellir gweld morloi llwyd, llamhidyddion, dolffiniaid Risso a dolffiniaid cyffredin oddi ar yr arfordir. Y rhostir hwn ydy’r unig le yn y byd i weld y planhigyn prin, chweinllys Ynys Gybi (‘spathulate fleawort’).

Trafnidiaeth Gyhoeddus

Cewch drên i Gaergybi, ond mae’r llwybr yn dechrau y tu allan i’r dref. Ym Maes y Mynydd, Llaingoch y mae’r safle bws agosaf, lle mae bws Rhif 22 yn stopio, ond byddwch yn dal i orfod cerdded rhywfaint i gyrraedd y Parc Gwledig.

Lluniaeth

Ceir digon o ddewis yng Nghaergybi. Mae gan Ganolfan Ymwelwyr yr RSPB gaffi, a cheir un ym Mharc Gwledig y Morglawdd hefyd.